I/ Sự Căng Thẳng

Khi nói bệnh do tâm sinh chúng ta nói đến một áp lực, một sự căng thẳng phát sinh khi tinh thần hay cơ thể phải thích nghi với một sự kiện nào đó. Các tác giả của quyển sách nêu trên đã viện dẫn lời giải thích của bác sĩ Robert Rose, chuyên viên nghiên cứu về sự căng thẳng như sau:

Căng thẳng là một sự thúc bách (như làm cho xong một công việc vào kỳ hạn ấn định) và phản ứng tạo nên sau đó (như đau loét bao tử hay nhức đầu) là một bệnh tật. Vậy sự thúc bách là nguyên do tạo căng thẳng và sự phản ứng của cơ thể là sự căng thẳng đưa đến bệnh tật.

II/ Sự Căng Thẳng Và Bệnh Tật

Theo bác sĩ Hans Selve cơ thể phản ứng theo một nguyên tắc gọi là Hội Chứng Thích Nghi Tổng Quát (General Adaptation Syndrom) gồm ba giai đoạn như sau:

1. Phản ứng báo động (Alarm reaction): Cơ thể tạo ra sự báo động khi chúng ta phải đối phó với một vấn đề gì quan trọng. Các chất kích thích tố gia tăng trong máu (như chất adrenal cortial hormone) kèm theo với phản ứng nhức đầu, ăn mất ngon và mệt mỏi. Cha mẹ thường thấy trạng thái này nơi con cái khi các em sắp sửa có kỳ thi quan trọng.

2. Giai đoạn đối kháng (stage of resistance): Nếu tình trạng căng thẳng kéo dài thì cơ thể sẽ phản ứng chống lại, chấm dứt các triệu chứng gây ra bởi giai đoạn một nói trên. Cơ thể trở lại trạng thái bình thường và sức khỏe có thể gia tăng. Nếu nguyên nhân làm căng thẳng không còn nữa như kỳ thi qua đi, địch quân bao vây căn cứ rút lui hay những sự đe dọa khác chấm dứt. Nếu những nguyên nhân có tính cách đe dọa vẫn kéo dài thì phản ứng đối kháng nơi chúng ta yếu dần và cơ thể chúng ta bị kiệt sức.

3. Giai đoạn kiệt sức (stage of exhaustion): Đây là lúc mà cơ thể bị mòn mỏi, nhiều triệu chứng của giai đoạn một, giai đoạn báo động, lại xuất hiện. Nếu tình trạng này kéo dài thì chúng ta sẽ bị bệnh tật và có thể đưa đến cái chết.

III/ Nguyên Nhân Và Mức Độ Căng Thẳng

Các nhà tâm lý học đã tìm thấy nguyên nhân sự căng thẳng đó phát xuất từ sự thay đổi, sự không tiên liệu, không kiểm soát được các biến cố xảy ra trong đời sống cùng những sự xung đột nội tâm của chúng ta. Điều ấy đạo Phật gọi là tính cách Vô thường, sự chuyển biến hay đổi thay của vạn pháp, của mọi hiện tượng từ thể chất đến tinh thần. Những biến cố bất ngờ như có thân nhân qua đời, mất việc làm, thay đổi chỗ ở hay mượn tiền đều tạo ra sự căng thẳng. Sự căng thẳng ấy có thể quan sát và đo lường được theo những biến cố khác nhau.

Hai chuyên gia về tâm thần Holmes và Rahe đã thiết lập một bảng kê khai mức độ các loại căng thẳng nơi con người khi có những biến cố xảy ra như sau:

Các Biến Cố Xảy Ra và Trị Số Mức Độ Căng Thẳng Trong
Đời Sống (với điểm cao nhất là 100 điểm)

Vợ hay chồng qua đời: 100

Ly dị: 73

Ly thân: 65

Bị tù: 63

Có thân nhân qua đời: 53

Bị thương hay bệnh: 50

Bị mất việc làm: 47

Vợ chồng tái hòa hợp: 45

Về hưu: 45

Sự sa sút sức khỏe của người thân trong nhà: 44

Có sự khó khăn về sinh lý: 39

Có thêm người trong gia đình: 39

Điều chỉnh lại cơ sở thương mại: 39

Có sự thay đổi về tình trạng tài chánh: 38

Một người bạn thân qua đời: 37

Đổi ngành làm việc (trong cùng một sở): 36

Thay đổi số lượng tranh luận giữa vợ chồng: 35

Tiền nợ nhà trên 10,000 một năm: 31

Ký giấy vay nợ: 30

Thay đổi trách nhiệm ở sở làm: 29

Con cái rời gia đình: 29

Đạt được sự thành công ưu hạng: 28

Vợ bắt đầu đi làm hay nghỉ việc: 26

Học sinh bắt đầu đi học hay đến kỳ hè: 26

Thay đổi cách sống: 25

Duyệt xét lại những thói quen: 24

Khó khăn với người chủ: 23

Thay đổi giờ hay điều kiện làm việc: 20

Thay đổi chỗ ở: 20

Thay đổi sinh hoạt ở trường học: 20

Thay đổi cách giải trí: 19

Thay đổi sinh hoạt Tôn giáo: 19

Thay đổi sinh hoạt xã hội: 18

Vay nợ dưới 10,000: 17

Thay đổi thói quen ngủ nghỉ: 16

Thay đổi số lượng gặp gỡ trong gia đình: 15

Thay đổi cách ăn uống: 15

Nghỉ hè: 13

Nghỉ giáng sinh: 12

Bị phạt vi phạm luật vi cảnh (như lái xe vượt đèn đỏ): 11

Tóm lại, bất cứ một biến cố gì, một sự thay đổi nào buồn hay vui đều tạo ra một sự căng thẳng nhiều hay ít. Hai chuyên viên tâm lý Holmes và Rahe nhận thấy nếu tổng số điểm căng thẳng nơi một người cao hơn 300 điểm trong một năm thì người đó sẽ bị bệnh vì cơ thể không chịu nổi áp lực quá nhiều đó.